Παρασκευή 28 Μαΐου 2010

Μην πυροβολείτε τον κ.Χρήμα!

Η σπουδαιότητα των οικονομικών φαινομένων, οι επιδράσεις τους στην κοινωνία και οι επιπτώσεις που προκαλούν σε αυτήν, είναι το λιγότερο εμφανής. Άλλοτε οι επιπτώσεις θετικές κι άλλοτε αρνητικές.  Η απόλυτη αυτή σύνδεση μεταξύ οικονομίας και κοινωνίας είναι που της δίνει αξία και καθιστά απαραίτητη την επιμόρφωση (ή αλλιώς το ξεστράβωμα) σε βασικά και καθημερινά οικονομικά θέματα. Μέσα από αυτή τη γνώση χτίζονται βάσεις για μια ωριμότερη κατανόηση του σύγχρονου κόσμου.
Για κάποιους λόγους, έχω την εντύπωση ότι και μόνο η λέξη ¨Οικονομία¨ (σε συνδυασμό με την λέξη: χρήμα) ακούγεται στον πολύ κόσμο, βαριά κι ασήκωτη, αντιπαθητική, δύστροπη, απάνθρωπη, πηγή σκοτούρας και κακός μπελάς. Φαίνεται να έχει ταυτιστεί μόνο με αρνητικούς συσχετισμούς: Απεργίες με φασαρίες, άδικοι φορολογικοί νόμοι, κρατικά ελλείμματα, κρίσεις, ακρίβεια, εξαθλίωση, φτώχεια, απληστία, καταναλωτισμός, οικογενειακά προβλήματα, προνόμια των λίγων, ανισότητα, κοινωνικός αποκλεισμός, οικονομικός εγκλωβισμός, υλισμός, σπατάλη, ατομικισμός, ανηθικότητα, απολυταρχισμός, βαρβαρότητα, διαφθορά. Εν τέλει και με βάση τα παραπάνω, το συμπέρασμα βγαίνει εύκολα και λογικά. Η πηγή των δινών που μας ταλαιπωρούν είναι το Χρήμα!
Εντάξει, καλά όλα αυτά…
Ας βάλω μια παρένθεση.. Γενικά σαν άνθρωποι τείνουμε να λεκτικό-ποιούμε τα συναισθήματα και το αντίστροφο: να χρωματίζουμε της λέξεις, συναισθηματικά. Τούτο, όσο  μας βοηθάει να καταλαβαινόμαστε μεταξύ μας, άλλο τόσο, είναι που, πολλές φορές, λόγο μιας εσκεμμένης ή μη, κατάχρησης του, μας αποπροσανατολίζει από την αλήθεια. Και ποια είναι η αλήθεια εδώ που τα λέμε; Δεδομένου, ότι κάθε ένας έχει τη δική του πραγματικότητα και ότι τα πάντα είναι θέμα εγκεφαλικών καταγραφών δεν υφίσταται εξ αρχής, ο όρος ¨αντικειμενική πραγματικότητα¨ ή ¨αλήθεια¨. Η πραγματικότητα είναι όντως αρκετά σχετική. Δεν είναι όμως και εντελώς. Τουλάχιστον όχι σε καθημερινό επίπεδο. Για να μην ανοίγω όμως ατελείωτο και αμφιλεγόμενο θέμα, με την λέξη πραγματικότητα ας εννοήσουμε αυτό που συλλογικά αντιλαμβανόμαστε, προβάλουμε και επιβάλουμε μεταξύ μας σαν πραγματικότητα. Οπότε, συνεχίζοντας, καλούμαστε να κάνουμε, ότι μπορούμε για να ξεφύγουμε από την έλλειψη οικονομικής κατανόησης που στηρίζει μύθους και μισό-αλήθειες, θρέφει την προκατάληψη, θρέφεται από την ανευθυνότητα και την δίψα για συγκινήσεις και έχει σαν τελικό κόστος την διαστρέβλωση της πραγματικής κατάστασης και τον εγκλωβισμό μας στον λαβύρινθο μιας πλάνας ζωής. Είναι αυτή η έλλειψη κατανόησης που κάνει τον άνθρωπο να δρα άκαιρα και να ταλαιπωρείται από την ασυμφωνία που υπάρχει αντικειμενικά ανάμεσα στην πραγματικότητα και την εικόνα που σχηματίζει γι αυτήν. Μια όσο το δυνατό πιο αποτελεσματική γνώση των οικονομικών φαινομένων είναι, λοιπόν, ταυτόχρονα, ένας όρος της κοινωνικής ειρήνης και της ψυχικής ισορροπίας του ανθρώπου, θεωρούμενου ατομικά. Ok, κλείνει η παρένθεση.
Ας πάμε τώρα από την άλλη πλευρά και ας προσπαθήσουμε να σκεφτούμε κάποιες ευχάριστες ιδέες. Για παράδειγμα: ταξίδια, φαγητό, μόρφωση, μουσική, θέατρο, σινεμά, τέχνη, επικοινωνία, προστασία από φυσικούς κινδύνους, ένδυση, νερό, ζεστασιά, κλπ. Όλα αυτά, μαζί και ένα σωρό ακόμα αγαθά, υπάρχουν, γίνονται προσβάσιμα και αναπτύσσονται λόγο του χρήματος και της οικονομίας. Δεν θα ήταν ίσως υπερβολή αν έλεγε κανείς ότι μετά την φωτιά και τον τροχό, το χρήμα αποτελεί την μεγαλύτερη εφεύρεση του ανθρώπου. Θα ήταν δε, σίγουρα υπερβολή και ανοησία αν κατηγορούσε κανείς ότι φταίει ο τροχός για τους δεκάδες εκατομμύρια ανθρώπους που πεθαίνουν παγκοσμίως, κάθε χρόνο, εξαιτίας τροχαίων ατυχημάτων. Ή αν κατηγορούσε ότι φταίει η φωτιά για τις πυρκαγιές  το καλοκαίρι του 2007 στην Ελλάδα (Οι καταστροφές, που είμαι σίγουρος ότι οι περισσότεροι τις έχουμε ουσιαστικά ξεχάσει, ήταν τρομακτικές: «Το καλοκαίρι του 2007, συνέβη μία από τις μεγαλύτερες φυσικές καταστροφές στην ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας. Εκτεταμένες πυρκαγιές σε πολλά μέρη της χώρας, κυρίως το μήνα Αύγουστο, έκαψαν περισσότερα από 268.834 εκτάρια γης, με αποτέλεσμα το θάνατο τουλάχιστον 63 ανθρώπων. Μέχρι τις 30 Αυγούστου κάηκαν 1.500 σπίτια και μείναν 6.000 άστεγοι. Το ύψος των καταστροφών φθάνει τα πέντε δισεκατομμύρια Ευρώ. Η φωτιά έκαψε 4,5 εκατομμύρια ελαιόδεντρα καθώς και 60.000 ζωντανά (πρόβατα και κατσίκες)» Πηγή: Wikipedia). Το γεγονός τώρα, ότι ο περισσότερος κόσμος (εξαιρείται υποθέτω ένα 10% του πληθυσμού) συνδέει και κατηγορεί το χρήμα με τα χίλια-δυο στραβά κι ανάποδα που μπορεί να προκαλέσει η χρήση του, δεν μπορώ να καταλάβω γιατί δεν μοιάζει το ίδιο παράλογο με τα παραπάνω δύο παραδείγματα. Φράσεις, του τύπου: «το χρήμα δεν φέρνει την ευτυχία», «Τα λεφτά καταστρέψανε τον άνθρωπο» και λοιπές σαχλαμάρες, είναι τόσο συνηθισμένες όσο και αστείες και εκφράζουν μια απέραντη και δραματική άγνοια γύρω από το θέμα. Αντί να πούμε: «Τα λεφτά μας καταστρέψανε», ας δούμε τα πράγματα ως έχουν, με το: «Ο τρόπος που χρησιμοποιήσαμε τα λεφτά(ή καλύτερα τις αξίες μας), μας έφερε εδώ που είμαστε σήμερα».
Για να ολοκληρώνουμε λοιπόν και για όσους ακόμα δεν εννόησαν, το χρήμα είναι μονάχα ένα άψυχο αντικείμενο, ένα άμοιρο εργαλείο για να κάνουμε τη δουλειά μας και τίποτα παραπάνω! Όσο επιλέγουμε να το προσωποποιούμε και να του καταλογίζουμε ευθύνες, αντί να τοποθετούμε την ευθύνη εντός μας, τόσο βαθύτερα βυθίζουμε εμάς τους ίδιους και, κατ επέκταση, την ανθρώπινη κοινωνία, σε μία ατέλειωτη κούρσα περιστροφής γύρω από τον εαυτό της. Δεν τίθεται, επομένως, θέμα περί μιας μεγαλοπρεπής κατάρριψης κάποιου, τάχα μου, περίπλοκου συνωμοτικού μυστικού, παρά μάλλον για μια τόσο απλή όσο και δύσκολη(απ ότι φαίνεται) αναθεώρηση της δικής μας συμπεριφοράς. Αν θέμε, να μιλάμε για αλλαγή.

Δεν υπάρχουν σχόλια: